پژوهشی بر آثار زرتشتیان در یزد

یزد به عنوان مکانی کویری و دور از دسترس مراکز قدرت، در دوران اسلامی به خصوص بعد از حمله ی مغول-ها به ایران پناهگاهی برای حفظ کیش زرتشتی بوده است. زمانی که آتش بسیاری از آتشکده ها در شهرهای مختلف را خاموش کردند، موبدان زرتشتی آتش مقدس را با خود برداشته و رهسپار روستاهای دورافتاده ی یزد شدند. در طی سال های بعد تعداد دیگری از زرتشتیان، از سایر شهرهای ایران به یزد آمدند و یزد به مرکز مذهبی این اقلیت تبدیل شد. آثاری که هم اکنون از این کیش در استان یزد باقی مانده، نشانی بر این مدعاست. پژوهشی بر آثار زرتشتیان در یزد، اقدامی نو می باشد که برای نخستین بار انجام می گیرد تا این کیش کهن ایرانی بهتر شناسانده شود. به این منظور به مکان هایی در استان یزد که در بر گیرنده ی آثار زرتشتیان است و امکان دیدن آن ها از نزدیک میسر بود، مراجعه و به بررسی آن ها پرداخته شد. آثار زرتشتیان در یزد، شامل سه گروه آتشکده ها، زیارتگاه ها و دخمه هاست. در این پژوهش، ویژگی های معماری این آثار، با معماری دوره ی ساسانی مورد مقایسه قرار داده شد و ماهیت وجودی زیارتگاه ها، تاریخچه ی آن ها، شیوه های تدفین در کیش زرتشتی و تغییراتی که در طول ادوار در شیوه ی تدفین رخ داده، بررسی شد. بر طبق بررسی های انجام شده، معماری و موجودیت این آثار، تحت تأثیر دین اسلام و جریانات سیاسی حاکم بر جامعه بوده و با معماری این آثار در دوره ساسانی متفاوت است. شیوه ی تدفین امروزی زرتشتیان نیز با گذشته مغایرت دارد و این تفاوت ناشی از تحولات تاریخی و فشارهای سیاسی و اجتماعی وارد بر زرتشتیان می باشد. کلمات کلیدی: یزد، آتشکده، زیارتگاه، دخمه، آثار زرتشتیان